Autori / Džejms Grejam Balard
Džejms Grejam Balard
Džejms Grejam Balard bio je engleski pisac romana i pripovedaka, istaknuti član tzv. novog talasa u žanru naučne fantastike. Rođen je 15. novembra 1930. godine u Šangaju.
Njegove najpoznatije knjige su Sudar, po kojoj je snimljen kontroverzni film u režiji Dejvida Kronenberga, i Carstvo sunca (1984), po kojoj je snimljen film u režiji Stivena Spilberga.
Rođen je u Šangaju, gde je i odrastao, i to u delu grada gde su „zapadnim načinom života” živeli isključivo stranci. Nakon što je napadnut Perl Harbor, Japanci su okupirali taj deo grada i početkom 1943. godine sproveli njegove stanovnike, među kojima su bili mlađani Balard, njegovi roditelji i mlađa sestra, u građanski sabirni centar Langhua, tj. logor, u kom su proveli preostale dve godine Drugog svetskog rata. Život u logoru Balard je opisao u romanu Carstvo sunca. Mnogi smatraju da je upravo Balardovo iskustvo rata i zarobljeništva doprinelo apokaliptičnoj i nasilnoj atmosferi zastupljenoj u njegovim delima. Balard je, međutim, smatrao da iskustvo rata i boravka u logoru nije bilo neprijatno, jer i pored nasilja odlično pamti da su se sva deca neprestano igrala. Godine 1946, nakon okončanja rata, Balard se sa sestrom i majkom vratio u Englesku, gde je pohađao školu u Kembridžu. Nekoliko godina potom, njegova majka i sestra vratile su se u Kinu, gde se sve vreme nalazio njihov otac, dok je Balard ostao u Engleskoj, gde je živeo u internatu i kod babe i dede. Godine 1949. upisao se na koledž Kings na Kembridžu, s namerom da postane psihijatar. Tokom studija Balard je počeo da piše avangardnu prozu, na koju su duboko uticali psihoanaliza i postmodernistički slikari. Tada je podjednako poželeo da bude pisac kao što je imao nameru da se bavi medicinom. Na drugoj godini studija Balard je napisao pripovetku The Violent Noon, osvojio nagradu i doživeo objavljivanje priče u studentskom listu Varsity. Ohrabren publikovanjem, shvatio je da mu bavljenje medicinom neće ostaviti dovoljno vremena za pisanje, te je napustio studije medicine i upisao se na englesku književnost 1952. godine na koledžu Kvin Meri Londonskog univerziteta. Usled nedovoljno poznatih razloga, Balarda su krajem školske godine zamolili da napusti fakultet, tako da je počeo da radi kao kopirajter za reklamnu agenciju i prodavac enciklopedija. Nastavio je da piše kratke forme, ali niko ih nije objavljivao, te se 1953. pridružio Kraljevskoj vazduhoplovnoj jedinici, koja ga je poslala na obuku u Kanadu. Tamo je otkrio naučnu fantastiku u američkim časopisima. Napustio je RAF dve godine kasnije, vratio se u Englesku i 1955. godine se oženio Helen Meri Metjus, s kojom je imao troje dece. Godine 1956. objavljene su njegove prve priče u izdanjima New Worlds i Science Fantasy. Od 1957. godine Balard radi kao zamenik urednika naučnog časopisa Chemistry and Industry. Krajem šezdesetih postaje urednik avangardnog časopisa Ambit, koji je svakako bio bliži njegovim estetskim idealima u pisanju od bilo kog mejnstrim časopisa.
Balard se 1960. godine seli s porodicom u londonsko predgrađe Šeperton. Prvi roman The Wind from Nowhere napisao je tokom dvonedeljnog odmora i time započeo rad kao profesionalni pisac. Taj roman ni sam nije smatrao ozbiljnim štivom. Međutim, kad je u januaru 1962. knjiga objavljena, Balard daje otkaz u časopisu Chemistry and Industry i od tada se bavi isključivo pisanjem, od kog živi i izdržava porodicu. Kasnije te godine napisao je drugi roman – The Drowned World, koji ga je ustoličio kao značajnu figuru u tek nastalom novom talasu. Počeo je da objavljuje zbirke priča, čime je započeo period sjajne književne produktivnosti, dok je istovremeno osmišljavao nove SF teme s pričama kao što je The Terminal Beach.
Iznenada, 1964. godine njegova supruga umire od zapaljenja pluća, te postaje samohrani otac troje dece. Nikada se više nije ženio iako je do kraja života bio u vezi s Kler Volš, u čijem je stanu preminuo od raka na prostati 2009. u sedamdeset osmoj godini. No, nakon smrti supruge, Balard 1965. godine počinje da piše priče koje su objedinjene u knjigu The Atrocity Exhibition. Dugo se vodila polemika da li je to zapravo eksperimentalni roman ili kolekcija povezanih priča. Delo je diglo veliku prašinu i smatra se izuzetno kontroverznim jer, između ostalog, sadrži priče (poglavlja) – Planovi za ubistvo Žakline Kenedi, Ljubav i napalm: američki izvoz i Zašto bih da pojebem Ronalda Regana. Kroz sve njih neprekidno se provlači povezivanje Kenedijevog ubistva sa seksualnim ili sportskim sadržajima. Balard je, prema mišljenju mnogih, tim romanom bacio ljagu na uspomenu na ubijenog američkog predsednika, dok je sam pisac tvrdio da je to njegov pokušaj da dâ smisao tom tragičnom događaju. Jedna od priča u toj zbirci – ili romanu – nosi naziv Sudar!, a Balard je 1970. godine organizovao izložbu Havarisani automobili, s kolima polupanim u saobraćajnim nesrećama, koja je imala za cilj da izazove oštre reakcije kod gledalaca i da ih isprovocira. Balard je želeo da pričom Sudar!, kao i tom izložbom, istraži seksualni potencijal automobilskih nesreća, što je namera koja je doživela vrhunac u romanu Sudar (1973).
Glavni lik u romanu Sudar zove se Džejms Balard i živi u Šepertonu, kao i pisac, mada se ostali biografski podaci ne podudaraju. Zanimljivo je da je autor doživeo tešku saobraćajnu nesreću nedugo po završetku pisanja tog romana. Taj roman, kao i prethodni, uzburkao je javnost i izazvao oprečna mišljenja. Godine 1996. režiser Dejvid Kronenberg je snimio istoimeni film, koji je takođe uznemirio deo javnosti, a Dejli mejl je čak započeo ozbiljnu kampanju da se zabrani njegovo prikazivanje.
Mada je sve vreme, isto tako, pisao i naučnofantastične priče, objavio nekoliko romana i zbirki priča tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, slavu u mejnstrim krugovima stekao je tek romanom Empire of the Sun (Carstvo sunca) 1984. godine, u kom opisuje godine provedene u Šangaju i logoru Langhua. Taj roman postao je bestseler i našao se u užem krugu za nagradu Buker, osvojio je nagradu za roman dnevnika Gardijan i nagradu Džejms Tejt Blek memorijal. Carstvo sunca je učinilo Balarda popularnim među širokom publikom, iako knjige koje je potom napisao nisu ponovile taj uspeh. Po romanu je 1987. snimljen i film u režiji Stivena Spilberga, a glavnu ulogu dobio je tada mlađani glumac Kristijan Bejl. I sam pisac se nakratko pojavljuje u filmu.
Balard je stvarao sve do smrti, a povremeno je pisao tekstove i kritike za britansku štampu. Njegovo kasnije delo Super-Cannes (2000), koje je publika vrlo dobro prihvatila, osvojilo je regionalnu Komonvelt spisateljsku nagradu. Godine 2003. želeli su da nagrade Balarda Ordenom časti Britanskog carstva, ali on je to odbio, smatrajući nagradu tek šaradom koja uzdiže i popularizuje monarhiju.
U junu 2006. godine dijagnostikovan mu je rak na prostati s metastazama na kičmi i rebrima. Poslednja knjiga koja je za njegovog života štampana je autobiografija Miracles of Life, koju je napisao kad je oboleo.
Najprepoznatljivi je po svom apokaliptičnom, antiutopijskom SF žanru, a njegov najpoznatiji roman koji odražava takav stav svakako je Sudar. Veoma cenjena među poštovaocima ovog pisca je i zbirka priča Vermillion Sands, koja je i samom piscu bila najdraža.
Balard je napisao osamnaest romana i više od dvadeset pet zbirki kratkih priča. Časopis Tajms ga je 2008. godine uvrstio na listu Pedeset najvećih britanskih pisaca od 1945. godine.
Preminuo je 19. aprila 2009. godine u Londonu.
